Céard a tharlaíonn sa chás is measa?

Vietne: UniCampus
Kurss: Sábháilteacht, Slándáil agus Eitic Dhigiteach
Grāmata: Céard a tharlaíonn sa chás is measa?
Drukājis: Invitado
Datums: piektdiena, 2025. gada 18. aprīlis, 07:30

Apraksts

A man sitting at a computer in a dark room disguised as an anonymous hacker wearing a Guy Fawkes mask.

Cóipcheart: Unsplash

1. Ar haiceáladh thú?

Ar an drochuair, bíonn na milliúin daoine ó gach cúlra ina n-íospartaigh ag scéimeanna sceamála. Ach conas a bheadh a fhios agat go ndearnadh ionsaí cibearshlándála ort? Seo roinnt rudaí le bheith ag faire amach le haghaidh: 

  • Míreanna aníos ag teacht aníos go minic agus go tobann ar do scáileán 
  • Tá do ghléas níos moille nuair a chuireann tú ar siúl é agus tá sé ag feidhmiú go mall
  • Faigheann do theagmhálaithe ríomhphoist bhréagacha ó do chuntas ríomhphoist 
  • Tá airgead imithe ar strae ó do chuntas bainc
  • Tá ríomhchláir anaithnidiúla ag tosú nuair a osclaíonn tú do ríomhaire 
  • Cuardaigh atreoraithe idirlíonta 
  • Teachtaireachtaí bréagacha ag teacht aníos maidir le bogearraí frithvíris 
  • Barraí-uirlisí ag teacht aníos ar do bhrabhsálaí nach bhfuil ag teastáil uait 
  • Athraíonn do phasfhocail ar líne go tobann 
  • Bogann do luchóg idir ríomhchláir go randamach 
  • Rinneadh díchumasú ar do bhogearra frithvíreas, do bhainisteoir tascanna nó d’eagarthóir clárlainne agus ní féidir leo tosú arís

2. Céard ba chóir duit a dhéanamh má tá tú in amhras faoi rud éigin?

  1. Dínascaigh ó líonraí Wi-Fi nach bhfuil socair 
  2. Má thug tú rochtain chianda ar do ríomhaire do dhuine, dínascaigh ón idirlíon. 
  3. Athraigh do phasfhocail 
  4. Déan scan ar do ríomhaire do víris agus do bogearraí mailíseacha  
  5. Déan uasdátú ar do chórais shlándála 
  6. Déan uasdátú ar do bhogearra aon uair gur féidir leat chun an leagan is nua de a bheith agat
  7. Coimeád súil amach d’aon ghníomhaíocht aisteach ar do chuntas 
  8. Déan tuairisciú ar aon rud amhrasach a thugann tú faoi deara 
Má dhéantar ionsaí ar do ríomhaire seans go mbeadh ort do thiomántán crua a athfhormáidiú chomh maith le athshuiteáil a dhéanamh ar do chóras oibriúcháin agus ar na ríomhchláir a úsáideann tú. Dá bharr, tá sé fíorthábhachtach go ndéanann tú cóip chúltaca de do shonraí a uaslódáil sa néal más féidir.

Má tá fianaise agat go ndearnadh ionsaí ort agus go ndearna ionsaitheoir iarracht do chuid shonraí pearsanta, cosúil le sonraí logála nó sonraí baincéireachta, a ghoid, déan é a thuairisciú le sealbhóir an chuntais a luaithe agus is féidir. Roinn cóipeanna de na ríomhphoist go léir, sonraí an chuntais, cóipeanna den fhógra (más ábhartha) agus aon eolas ábhartha eile atá agam leo. Nuair atá tú i mbun teagmhála le sealbhóir do chuntas, déan cinnte go mbaineann tú úsáid as uimhir fhóin atá iontaofa. Tá sé seo tábhachtach mar ba chóir a bheith airdeallach ar uimhreacha bréagacha toisc go bhfuil go leor díobh ann.